Hoezo zie je een burn out niet aankomen?

Zie je jouw collega’s ‘omvallen’? Merk je dat jij extra taken krijgt? Steeds meer collega’s zitten thuis met burn-out klachten. Dat is niet gek, want de werkdruk neemt toe. Misschien valt het je al op dat je slechter gaat slapen en je lontje steeds korter wordt. Je positieve houding is lastig vol te houden. Vooral je partner heeft daar last van (op je werk lukt het je nog de aardige versie van jezelf te laten zien). Languit op de bank lijkt deze tijd je redding, veel meer komt er niet uit. Onbegrijpelijk, want juíst jij vond het heerlijk om ’s avonds nog wat te doen. Dit wil jij niet. Het hoort ook niet bij je. Jij wilt ten alle tijden voorkomen dat je burn out klachten krijgt.

Maar je kunt jouw collega’s en klanten toch niet laten zitten! Er worden dingen van je verwacht! Je collega’s hebben het net zo druk als jij, dus natuurlijk help je waar je kan. Grenzen stellen klinkt in theorie makkelijk, in de praktijk werkt het anders. Als jij thuis zou blijven, belast je jouw collega. Dat is dus geen oplossing. Of toch wel?

Met stress is niks mis

Dat meen ik echt. Stress kan je helpen alerter te zijn, net die aanrijding te ontwijken of een toets goed te maken. Ons lichaam is geniaal. Die zendt allerlei signalen uit als wij stress ervaren. Het gaat mis omdat wij niet luisteren naar die signalen. Soms negeren we deze bewust, soms onbewust. Sommige mensen, waaronder de oude ik, zijn niet lichaamsbewust. Ik voelde dus helemaal niet dat mijn spieren strakgespannen stonden. Onvoorstelbaar vind ik dat nu. Soms zijn we ons wel bewust van de signalen, maar vinden we dat we niet kunnen luisteren, omdat ons werk of de ander voorgaat.

Burn out voorkomen stap 1: Herken je signalen

Ik denk dat velen van ons het hebben meegemaakt. Weten dat het niet zo goed gaat en toch doorgaan, ondanks dat burn-out symptomen voorzichtig om de hoek kwamen kijken. Als ik terugkijk naar hoe mijn lichaam vijftien jaar geleden functioneerde, vergelijk ik het met dat van een robot. Ik voelde niks, was ook nooit ziek, had zelden ergens pijn. Ik ben begonnen met te onderzoeken wat er gebeurt als ik iets spannends moest doen. Voor mij was dat bijvoorbeeld een presentatie geven voor een grote groep mensen. Ik merkte toen dat mijn mond droog werd. Maar wat ik misschien nog wel eerder merkte is dat ik naar de wc moest, mijn darmen liepen leeg. Ook voelde ik letterlijk mijn hart sneller kloppen en was mijn ademhaling hoger. Fascinerend wat er allemaal gebeurde in mijn lichaam.

Naast dat er letterlijk iets in je lichaam gebeurt, verandert er ook iets in je gedachten. Vaak gaat het dan om gedachten die niet helpend zijn zoals bijvoorbeeld: ‘Dit kan ik niet’, ‘dit wil ik niet’. Als je dat soort gedachten hebt, heeft dat invloed op hoe je je voelt. Het is dus logisch dat je je dan bijvoorbeeld onzeker voelt.

Samengevat: als jij op zoek gaat naar jouw stresssignalen zal je dat merken in ander gedrag, andere gevoelens en in veranderingen die in je lichaam plaatsvinden.

Het ligt niet aan de ander!

Helaas, ik vind het zelf ook jammer. Niks lekkerder om de ander de schuld geven. Als ik mij erger aan het feit dat mijn lieftallige echtgenoot zijn schoenen midden in de kamer heeft laten staan, dan heeft dat niks met hem te maken. Behalve dat hij te lui is om ze op te ruimen. Hij ruimt namelijk nooit zijn schoenen op en ik erger mij er meestal niet aan.

Nu weet ik dat het een signaal is van iets. Soms heel simpel, dan heb ik die nacht slecht geslapen of ik heb ruzie met mijn zus gehad. Soms ben ik mij vergeten op te laden en ervaar ik druk. In ieder geval helpt het mij om te weten dat mijn irritaties een signaal van iets kunnen zijn. En ja, soms doet iemand simpelweg iets irritants en irriteer je je daaraan. Dat mag ook en daar is niks mis mee. Waar het om gaat is, dat als je je ergert, je daar eerst bewust van wordt: ‘Oh ik irriteer mij. Wat is er aan de hand?’.

Wat ik eigenlijk doe is van de automatische piloot afstappen en mijn denkende brein aanzetten. En dat, dat is de tweede belangrijke stap.

Burn out voorkomen stap 2: Luister naar je signalen

Lijkt mij logisch toch? Waarom doen we dat dan niet? Omdat we voor meer dan 70% reageren op de automatische piloot. We denken dus niet na!

In sommige gevallen is dat fijn. Ik moet er niet aan denken dat als ik aan het lopen ben, ik constant denk ‘nu mijn rechterbeen vooruit, nu mijn linkerbeen’. Dat is veel te vermoeiend. Als ik een burn out wil voorkomen zal ik wel regelmatig mijn automatische piloot uit moeten zetten, bewust moeten nadenken en andere keuzes moeten maken. Als je dus een signaal krijgt van dat intelligente lichaam, zeg dan STOP.

Ga zitten met een bak thee, sluit even je ogen en vraag jezelf: ‘Hoe komt het dat ik zo onrustig ben?’ of ‘Hoe komt het dat ik vandaag hoofdpijn heb?’. Laat het antwoord opkomen, want je weet het echt wel. Waarschijnlijk heb je te veel gedaan en ben je vergeten je batterij op te laden. En ja, dan loopt die leeg en krijg je klachten. Kijk dan direct wat je anders kunt doen. Moet je iets afzeggen? Moet je gaan bewegen? Slapen? Iets juist niet doen of juist wel?

Misschien denk je nu: jij hebt makkelijk praten. Ik kan niks anders doen op mijn werk. Er is een tekort, ik heb te veel werk. Toch kan je wel wat anders doen, ook op je werk. En nee, het is niet makkelijk en waarschijnlijk wel noodzakelijk.

Burn out voorkomen stap 3: Zie jezelf als je allerbeste vriend of vriendin

Hoe komt het toch dat we voor anderen milder zijn dan voor ons zelf? Zeg jij wel eens tegen jouw vriendin ‘stomme trut’ als zij haar vingers brand aan een pan? Ik niet, wel tegen mijzelf. Dat stemmetje in mijn hoofd, wat behoorlijk kritisch kan zijn, noem ik mijn saboteur. Als je merkt dat je iets onaardigs tegen jezelf ‘zegt’, vraag jezelf dan af of je dit ook tegen je beste vriend(in) zegt.

Hetzelfde geldt als je last hebt van stress. De meeste mensen zijn geneigd om tegen zichzelf dingen te zeggen als; ‘Kom op, stel je niet aan’ of ‘Nog even volhouden, het is bijna vakantie’. Wat zeg je tegen jouw vriend(in) als hij of zij niet goed in zijn vel zit? Wat adviseer je dan? Zeg jij dat de ander zich niet aan moet stellen?

Mijn advies aan jou is dus jezelf het advies te geven wat je aan jouw vriend(in) geeft. En het dus ook op te volgen. Als je op die manier met jezelf omgaat, zorg je beter voor jezelf. Dat is niet egoïstisch, dat is wijsheid. Want als jij goed voor jezelf zorgt, ben je een betere partner, werknemer, ouder, vriend, zoon of dochter omdat je beter in je vel zit.

Vergeet niet op te laden!

Zie jezelf als een batterij en dan wel het liefst als een oplaadbare. Je telefoon laad je iedere dag op, ook je laptop vergeet je niet aan het stroom te leggen, je auto gooi je vol met benzine. Jijzelf hebt dat ook nodig; oplaadmomenten omdat je de hele dag door energie gebruikt. Opladen doe je door te ontspannen, even niks doen, voor je uit staren en muziek luisteren. Je laadt ook op door iets te doen waar je blij van wordt, waar je zin in hebt, door buiten te bewegen, voldoende te slapen en gezond te eten.

Burn out voorkomen gaat over bewust worden

Zijn deze drie stappen voldoende om een burn-out te zien aankomen en het dus te voorkomen? Ja, echt waar!  Kan je meer doen? Zeker.

Bewust worden van jouw stresssignalen vergt dat je tijd en aandacht besteedt aan jouw lichaam en gedachten en gevoelens. Je moet die automatische piloot uitzetten. Vooral als je veel stress ervaart, is dit lastig. De kunst is dus om dit nieuwe gedrag aan te leren als je goed in je vel zit. Je kunt namelijk ook naar de signalen van je lichaam kijken als je je blij voelt, moet lachen of als je verliefd bent.

Was dit artikel nuttig? (Like = Yes!)

Geschreven door Esther Musch. Eindredactie door Maartje Steenhof en Mandy Bastiaenen.